karteti en tam multa tirkesti ; entraprezo, ek qua nulo rezultis depos 5 yari, e qua semblas facir plena fiasko. — Ica unesma tomo esas honorizita per prefaco da Prof. W. Ostwald, qua expozas la generala principi di nia linguo, e la avantaji quin ol prizentas a la teknikisto : en l’originala Lexiko da Schlomann, la figuri konstitucas ja internaciona komprenilo : ni adjuntas ad oli l’internaciona vorti, qui esos same unasenca signi, klara e preciza.
Dead Language and dead languages, with special reference to latin, da J. L. Postgate (London, J. Murray, 1910). — Ica inaugurala diskurso esis facata en l’Universitato di Liverpool (10 dec. 1909), en qua l’autoro esas profesoro di latino. Ol esas esence apologio di la latino, qua ne esas « mortinta », pro ke ol duras « vivar » en la moderna lingui e precipue en la romanali. « De longe on sentis ke lernar stranjera lingui por la sola skopo konversar o korespondar kun lia parolanti esas konsumo di homal energio, e ke internaciona komuniki devus facesar per internaciona linguo. Universala linguo esis longe revo, quale la flugado. Existas motivi por pensar ke, quale la flugado, ol cesos balde esar revo ». Hike l’autoro mencionas Volapük ed Esperanto, ed anuncas, dop Esp., « ne malamika, ma max timinda konkuranto », Ido. « Aplikanta la fizikal principo, ke la korpi movas segun la lineo di minima rezisto, ol agnoskas ke, se ol devas aceptesar, olsa devizo devas esar : la minima malfacileso por la maxima nombro » : konsequo, la principo di maxima internacioneso. « Me examenis sa strukturo e vortaro, e pri du punti me esas perfekte certa. Ol esas rimarkinde plu dolca e plu facile lernebla kam Esperanto ; e se me povas fidar la statistikal provi, quin me facis, 85 po 100 de sa vortaro esas nemediate komprenebla da Anglo qua poke konocas… la latina ».
Ica atesto esas tre precoza por ni. Ni volas nur rektifikar la lasta aserto, qua semblas implikar, ke por komprenar Ido, esas necesa od utila konocar (irge quante) la latina. Nia statistiko di la radiki montras, ke 79 po 100 de nia vortaro esas komprenebla da Anglo, qua ne savas la latina od irga stranjera linguo. Ca proporciono esas preske egala a ta quan So Postgate trovis, e quan il atribuis, per iluziono komprenebla, a sua konoco di la latina. Ma, pro ke nia radiki esas selektita segun la maxima internacioneso (nuna), ni adoptas la latina elementi nur kande li « vivas » ankore en la moderna lingui : or li vivas en angla tam multe kam en la romanala lingui (la proporciono di l’angla egalesas ta di la hispana : 79 po 100), e se li dominacas ofte, li debas to precize a l’angla, qua, per la nombro di sua natural adepti, igas generale triumfar la latina elementi, quin ol kontenas. Pro to on povas asertar, ke preske omna latina elementi di nia linguo esas anke angla radiki.
